آشنایی با روش حمل و نقل دریایی

آشنایی با روش حمل و نقل دریایی

حمل و نقل دریایی یکی از روش های حمل و نقل است که پیشینه ای طولانی دارد. حمل و نقل دریایی هم مناسب جابه جایی انسان ها و هم مناسب جابه جایی کالا ها است. این روش حمل و نقل ارتباط میان قاره ای را ممکن می کند و نقش چشم گیری در تجارت بین المللی ایفا می کند.  امروزه انتقال حجم عظیمی از کالاها بر عهده کشتی ها با استفاده از روش حمل و نقل دریایی است. از اینرو از این روش حمل و نقل بیشتر جهت واردات و صادرات کالا استفاده می کنند. ما در این مقاله قصد داریم تا شما را بیشتر با روش حمل و نقل دریایی آشنا کنیم. امیدواریم که  با اطلاعاتی که در اختیار شما قرار می دهیم بتوانیم گامی هر چند کوچک در کمک به شما در استفاده از این روش و آگاهی بیشتر برداشته باشیم.

تاریخچه حمل و نقل دریایی

انسان در طول تاریخ تمایل به افزایش ارتباط با دیگر جوامع داشته است. تمایل انسان به ارتباط گیری و اکتشافات جدید او را مصمم کرد که برای تامین نیازش اقدام به ساخت کشتی کرده و از طریق این وسیله در دریاها سفر کند و ناشناخته ها را ببیند. گفته می شود اولین وسیله ای که انسان برای حرکت در دریاها ساخت به  3500  سال پیش از میلاد مسیح باز می گردد. بعد ها واکینگ ها اقوامی بودند که برای گسترش قلمرو خود و فتح سرزمین های جدید اقدام به ساخت کشتی کردند و با کشتی فتوحات زیادی انجام دادند. در مورد ساخت کشتی حتی در قرآن نیز سخن به میان آمده و گفته شده که نوح که از پیامبران بزرگ خدا بود توانست کشتی بزرگی بسازد تا از عذاب الهی که به صورت سیل های ویرانگر بر انسان آن دوره نازل شد در امان باشد. کشتی های اولیه کشتی هایی چوبی بودند اما امروزه با گذشت زمان و پیشرفت علم و تکنولوژی کشتی های غول پیکر فلزی ساخته شدند که گاهی بعضی از آن ها می تواند جمعیت یک شهر را در خود جای دهد.

مزایای حمل و نقل دریایی

استفاده از روش حمل دریایی مزایایی دارد که باعث می شود بازرگانان زیادی از این روش برای واردات و صادرات کالاهای خود استفاده کنند این مزایا عبارتند از:

• ارزان و مقرون به صرفه بودن این روش

با توجه به ظرفیت بالایی که کشتی ها می توانند انتقال دهند از این روش حمل و نقل برای مسافت های طولانی و با هدف بازرگانی و کسب سود استفاده می شود؛ بنابراین هزینه استفاده از این روش برای کسانی که قصد جابه جایی کالاهای خود را دارند بسیار مهم است. هزینه استفاده از این روش حمل نسبت به روش هوایی برای انتقال و جابه جایی کالاها بسیار مقرون به صرفه تر است.

• ظرفیت بالای کشتی ها برای انتقال کالا

یکی دیگر از مزایای استفاده از روش حمل دریایی ظرفیت بالای این روش برای انتقال کالاها است. کشتی های غول پیکر می توانند در هر سفر خود چند صد تن کالا را جابه جا کنند. ظرفیت بالای کشتی ها باعث می شود که امکان واردات کالاها در هر حجمی برای بازرگانان با یک هزینه مناسب مقدور باشد.

• ثبات در نرخ کرایه کشتی ها

یکی دیگر از مزایای استفاده از روش حمل دریایی این است که برخلاف روش حمل جاده ای در نرخ کرایه برای استفاده از این روش ثبات وجود دارد.این ویژگی حمل و نقل دریایی می تواند مزیت بزرگی برای کسانی باشد که قصد استفاده از این روش را دارند.

انواع کشتی های باربری

برای انتقال و جابه جایی کالاها از کشتی های باربری استفاده می شود. کشتی های باربری انواع و اقسام متفاوتی دارند. ویژگی خاص هر یک از این کشتی ها باعث می شود که این کشتی ها برای انتقال و جابه جایی کالای خاصی مناسب باشد. انواع کشتی هایی که برای انتقال کالاها وجود دارند عبارتند از:

• انواع کشتی های باربری عمومی

یکی از بارزترین ویژگی های این کشتی ها ظرفیت بالای این کشتی ها برای انتقال کالا است. از معایب این کشتی می توان به نبود فضای مناسب جهت انتقال کانتیتر های معمولی که کاربرد زیادی در هنگام استفاده از روش حمل و نقل دریایی دارند اشاره کرد. کشتی های باربری عمومی دارای جرثقیل هایی هستند که باعث سهولت در بارگیری و تخلیه بار می شود و از مزایای این کشتی ها محسوب می شود.

• کشتی های کانتینری

از کشتی­های کانتینری برای انتقال و جابه جایی کانتینر های استانداردی استفاده می شود که مطابق با مقررات سازمان بین المللی استاندارد سازی (ISO) ساخته شده است. از این کانتینر ها برای جابه جایی بار های خشک استفاده می شود. بارگیری و تخلیه این کشتی ها به وسیله جرثقیل های دروازه ای انجام می گیرد. این کشتی ها درصد بالایی از انتقال کالاها به روش دریایی را انجام می دهند.

• کشتی های فله بر

در سال 1852 میلادی اولین کشتی فله بر تخصصی ساخته شد. کشتی های فله بر برای انتقال کالاهایی مورد استفاده قرار می گیرد که بسته بندی ندارند و باید به صورت فله منتقل شوند. بیشتر بازرگانانی که در واردات و صادرات کالاهایی نظیر غلات فعالیت می کنند، تمایل دارند که این کالاها را به صورت فله بخرند. این موضوع باعث می شود که کالاها  قیمت بسیارمناسب تری داشته باشند؛ زیرا هزینه بسته بندی باعث افزایش هزینه خرید کالا می شود. این بازرگانان برای انتقال کالاهای خریداری شده خود از کشتی های فله بر استفاده می کنند. از این کشتی ها بیشتر برای انتقال کالاهایی نظیر غلات، سنگ معدن، ذغال سنگ و … استفاده می شود.

• تانکرهای نفتی

حمل و نقل مایعات با حمل و نقل مواد خشک بسیار متفاوت است. از اینرو برای انتقال و جابه جایی نفت از کشتی های مخصوص باربری این ماده به نام تانکر های نفتی استفاده می شود. این کشتی ها می توانند حجم زیادی نفت را انتقال داده و جابه جا کنند. این کشتی ها برای انتقال نفت مخزن های مخصوصی دارد که انتقال نفت را ممکن می کند. از ویژگی های بارز این نوع از کشتی ها حجم و ظرفیت زیاد بارگیری و بزرگ بودن آن ها است. این کشتی ها به حدی بزرگ هستند که امکان بارگیری در بنادر کوچک را ندارند و تنها می توانند در در دریای آزاد پهلو بگیرند. حجم و ظرفیت این کشتی ها تا 2 میلیون بشکه نفت  نیز می رسد.

• کشتی های مخصوص حمل گاز

کشتی های حمل گاز از دیگر انواع کشتی های باربری هستند. اولین کشتی حمل گاز در تاریخ 25 ژانویه 1959 فعالیت خود را آغاز کرد. این کشتی ها به دو نوع تقسیم می شوند. از برخی از این کشتی ها برای حمل گاز LNG که به آن گاز طبیعی نیز گفته می شود استفاده می شود.  برخی دیگر از این کشتی ها برای حمل گاز LPG که به گاز پترولیوم مایع معروف است کاربرد دارد.  این دو نوع از کشتی بیشتر از لحاظ فنی با یکدیگر متفاوت هستند. تفاوت در دمای نگهداری این دو گاز باعث شده که این دو نوع کشتی با یکدیگر متفاوت باشند. ذخیره گاز LNG  باید در دمای منهای 170 درجه صورت گیرد. این در حالی است که این دما برای گاز LPG منهای 50 درجه است. به دلیل همین تفاوت است که تفاوت هایی در روش بارگیری، تخلیه و مخزن این دو نوع کشتی وجود دارد. کشتی های LNG  مخازن کروی شکل بزرگی بر روی عرشه خود دارند که آنها را با کشتی های LPG  از لحاظ ظاهری بسیار متفاوت می کند.

 

• کشتی های رول دار

یکی دیگر از انواع کشتی های باربری کشتی های رول دار هستند. از این کشتی ها برای انتقال کالاهای چرخ دار  استفاده  می کنند. کالاهایی نظیر کامیون ها، تریلر ها، اتومبیل ها و این قبیل از کالاها با این کشتی جابه جا می شوند.

• کشتی های چند منظوره

این کشتی ها یکی از انواع پرکاربرد کشتی های باربری هستند. از این نوع از کشتی ها هم می توان برای انتقال کالاهای خشک استفاده کرد و هم می توان برای انتقال کالاهای مایع از آن ها استفاده کرد. این کشتی ها حتی قابلیت محموله های عمومی را نیز دارند؛ از اینرو به این کشتی ها کشتی های چند منظوره گفته می شود. قدرت حمل این کشتی ها در کالاهای متفاوت با حجم و مقدار متفاوت باعث شده که این کشتی ها بسیار پرکاربرد باشند.

• کشتی های یخچال دار یا ریفری

برخی از کالاها وجود دارند که حمل و نقل آن ها باید در شرایط خاصی صورت پذیرد. در غیر این صورت این کالاها فاسد شده و از بین می روند. مواد غذایی و برخی از مواد پزشکی از آن دسته کالاها هستند. برای انتقال و جابه جایی این نوع از کالاها کشتی های مخصوصی به نام کشتی های یخچال دار وجود دارد. این نوع از کشتی ها می توانند شرایط دمایی ثابتی را برای حمل کالاها به وجود آورند. این کشتی ها  با ظرفیت بالایی که دارند حجم زیادی از کالاهای فاسد شدنی را انتقال می دهند.

بزرگترین کشتی کانتینری جهان

بزرگترین کشتی باربری جهان به دست شرکت صنایع سنگین سامسونگ که یک شرکت کره ای است ساخته شده است. نام این کشتی Ever Ace است. این کشتی طولی به اندازه 400  متر دارد. این غول فلزی توانایی حمل 24 ردیف کانتینر  را دارد. هر یک از این کانتینر ها  طولی معادل 61.53 متر دارند. شتاب این کشتی بزرگ 22.6  گره دریایی است. موتور این کشتی با 11  سیلندر معادل 70950 کیلو وات  قدرت دارد.

انواع روش های حمل و نقل دریای

برای انتقال کالا ها به وسیله کشتی می توان از روش های متفاوتی استفاده کرد. این روش ها عبارتند از:

حمل و نقل دریایی به روش کراس استافینگ

در شرایط تحریم و همچنین برای  انتقال کالاها به بنادر کوچک کشورها می توانند از روش کراس استافینگ برای انتقال کالاهای خود بهره ببرند.  برخی از بنادر کوچک هستند که کشتی های بزرگ توانایی پهلو گرفتن در آن ها را ندارند. هنگامی که کالاها با کشتی های بزرگ حمل می شود در نزدیک ترین بندر که توانایی پهلو گرفتن کشتی فراهم است بار کشتی بزرگ به کشتی های کوچک منتقل شده و به بندر کوچک آورده می شوند. به این روش دریایی انتقال کالاها کراس استفافینگ گفته می شود. در هنگام استفاده از این روش حمل و نقل دریایی به دلیل تخلیه و بارگیری اضافی احتمال آسیب به کالاها افزایش میابد. کشور هایی که درگیر تحریم هستند مانند ایران برای دور زدن تحریم ها از این روش استفاده می کنند. از این روش حمل دریایی تنها زمانی می توان بهره برد که یکی از کشتی ها جرثقیلی برای تخلیه و یا بارگیری در اختیار داشته باشد.

حمل و نقل دریایی به روش حمل ترانسشیپ

ترانسشیپ به این معنی است که کالاها به مقصد یک بندر میانه ارسال شوند سپس با استفاده از یک روش حمل و نقل به مقصد اصلی منتقل شود. بیشتر، کشور هایی از این روش حمل و نقل استفاده می کنند که به آب های آزاد دسترسی ندارند و نمی توانند به طور کاملا مستقیم از روش حمل دریایی استفاده کنند. برای مثال کشتی از مقصد چین حرکت کرده و در بندر جبل علی بارهای آن تخلیه شده و به وسیله حمل هوایی به ترکیه منقل می شود.

حمل و نقل دریایی به روش حمل چارترینگ

در برخی از شرایط خاص شرکت های حمل و نقل از روش حمل چارترینگ برای حمل کالاها استفاده می کنند. در این روش حمل کلیه فضای کشتی توسط یک شرکت اجاره می شود. از این روش بیشتر در شرایطی استفاده می شود که حجم کالاهایی که قصد حمل آن را دارند به اندازه یک کشتی کامل باشد و یا کالا بسته بندی درستی نداشته باشد.

حمل و نقل دریایی به روش حمل گروپاژ

در این روش حمل دریایی کالاهای یکسان با صاحبان متفاوت به صورت یکجا در یک کشتی بارگیری می شود. از مزایای استفاده از این روش حمل این است که بازرگانانی که می خواهند اقدام به حمل حجم کمی از کالاها بکنند می توانند این کار را با هزینه کم انجام دهند. کسانی که قصد استفاده از روش حمل دریایی را دارند باید از کانتینر ها برای این کار استفاده کنند. در صورتی که حجم کالای ارسالی کمتر از یک کانتینر باشد صاحب کالا باید هزینه حمل یک کانتینر را پرداخت کند. این در حالی است که با استفاده از این روش هزینه حمل یک کانتینر بین بازرگانانی که کالاهای خود را به کانتینر منتقل می کنند و کانتینر را پر می کنند سرشکن می شود. از اینرو هزینه حمل کاهش میابد. هنگام استفاده از این روش بارنامه گروهی برای تمام کالاهای کشتی صادر می شود.

حمل و نقل دریایی به روش حمل فله

در این روش حمل دریایی کالاها به روش فله حمل و نقل می شود. برای حمل و نقل این نوع از کالاها از کشتی های مخصوص حمل بارهای فله استفاده می شود.